5 pytań do... Michała Jacha

Piotr Grzybowski: Jak Pan ocenia dzisiejszy stan polskiej armii?

Michał Jach: Panie Redaktorze, wreszcie - po 1989 roku - to jest pierwszy okres (z krótką przerwą 2005- 2007), że nasze siły idą do przodu i modernizują się, a nie zwijają. A wcześniej od 1989 roku wszystko szło w kierunku likwidacji Wojska Polskiego.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

PG: Czy jest podstawowy pułap, do którego powinniśmy zwiększyć liczebność armii?

MJ: Pan minister Błaszczak chce mieć co najmniej 200 tys. wojska, a być może docelowo jeszcze więcej, ponieważ żyjemy w regionie, gdzie bezpieczeństwo nie jest zapewnione na lata. Wydaje się, że musimy rozszerzać, zwiększać wydatki, nakłady na siły zbrojne, zwiększać liczebność, no i przede wszystkim pozyskiwać najnowocześniejsze uzbrojenie.

PG: W którą stronę powinniśmy nasze wojska rozwijać?

Reklama

MJ: Powinniśmy przede wszystkim budować tak zwane siły anty-dostępowe, a więc uniemożliwiające zbliżenie się do naszych granic (nie mówiąc o ich przekroczeniu) przeciwnika, którym w naszym przypadku jest oczywiście Rosja, a także rozwijać siły odstraszania. Ta anty-dostępowość polega na uszczelnieniu naszej obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej, na rozbudowywaniu o najnowocześniejsze technologie od najniższego do najwyższego pułapu, również na rozwijaniu broni przeciwpancernej. Ostatnio zostało już opublikowane wstępne porozumienie ze Stanami Zjednoczonymi na zakup Abramsów - amerykańskich czołgów, które powinniśmy otrzymać w stosunkowo krótkim czasie, co też znacząco wzmacnia nasze siły pancerne, a jednocześnie broń przeciwpancerną, a więc zarówno artyleryjską, jak i przeciwpancerne pociski kierowane, czy samonaprowadzające.

PG: Czy nie powinno wrócić jako element edukacji młodzieży wychowanie proobronne?

MJ: Panie Redaktorze, powinniśmy na to kłaść duży nacisk i rząd Zjednoczonej Prawicy i przede wszystkim Pan minister Mariusz Błaszczak rzeczywiście przykłada do tego wielką wagę. Ale pytanie jest niezwykle trudne, bo wychowanie proobronne musiałoby być zrobione w bardzo profesjonalny sposób. Nie wiem, czy szkoły potrafią to zrobić dobrze. Wychowanie proobronne w stylu takim, jaki ja pamiętam z lat szkoły średniej, to nie jest dobry przykład. Natomiast przemawiają do mnie inicjatywy, które są realizowane, czyli klasy mundurowe, legia akademicka, różne zawody, pikniki wojskowe, aktywność żołnierzy w kontaktach z młodzieżą. Wiem ze młodzieży podobają się defilady organizowane z dużym zadęcie, natomiast w szkole, w dobie smartfonów, komputerów, internetu trzeba by zrobić coś równie atrakcyjnego, ale to jest niezwykle trudne i wymagające wyzwanie. Także nie potrafię odpowiedzieć, czy należałoby wrócić do kształcenia proobronnego w szkołach, bo czasami łatwiej coś zepsuć i raczej zniechęcić, niż spowodować zainteresowanie. Myślę, że lepsze efekty daje to, co dzieje się w Ministerstwie Obrony Narodowej, a więc wsparcie różnych organizacji, stowarzyszeń, organizacji obywatelskich, które z własnej inicjatywy organizują różne szkolenia promujące wojsko i patriotyzm.

Reklama

PG: Czy elity polityczne nie powinni być objęte programem szkolenia, który podnosiłby ich świadomość proobronną?

MJ: To jest bardzo dobre pytanie i uważam, że powinno się to robić. Jeśli chodzi o parlamentarzystów, to wspólnie z panem profesorem Grochmalskim, z dziekanem wydziału bezpieczeństwa, również z rektorem Akademii Sztuki Wojennej, opracowaliśmy program studiów dyplomowych dla parlamentarzystów i cieszył się on bardzo dużym zainteresowaniem. Niestety, mieliśmy wystartować z nim od wiosny ubiegłego roku, no i covid pokrzyżował plany. Wiem, że Akademia Sztuki Wojennej jest nadal gotowa i chęć wzięcia udziału w tych podyplomowych studiach wyraziło bardzo dużo posłów z komisji obrony narodowej, ale także spraw zagranicznych i spraw wewnętrznych. Myślę, że jak tylko sytuacja się ustabilizuje, będzie możliwe rozpoczęcie, bo i Akademia Sztuki Wojennej, i posłowie są, że tak powiem w blokach startowych i czekają tylko na mój sygnał. Te studia są bardzo interesujące tematycznie, ponieważ są dedykowane właśnie dla posłów, ale są również kilkudniowe kursy dla samorządowców, wojewodów, żeby również urzędnicy mogli zapoznać się z tą tematyką. To jest oczywiście tylko krótki kurs proobronny, dający jedynie poglądowy materiał, ale warto żeby nawet taki pomagał zrozumieć potrzeby posiadania sił zbrojnych, inwestowania w te siły zbrojne, a także zwracał uwagę na aktywizację poza militarnego charakteru bezpieczeństwa państwa.

PG: Na ile realnie ocenia pan zagrożenie ze strony Rosji?

Reklama

MJ: To trudno powiedzieć, są różne opinie. Nawet potężne światowe think tanki oceniają, że niewątpliwie Rosja jest destabilizatorem bezpieczeństwa, nie tylko regionalnego, ale nawet światowego. Ja mogę tylko powiedzieć, że jestem przekonany, że w ciągu 5- 8 lat nie powinno się nic wydarzyć, ze względu na jakość sił zbrojnych i problemów gospodarczych, jakie Rosja posiada. Dochody, ich przychody ze sprzedaży ropy są naprawdę bardzo niskie i mają naprawdę spore kłopoty gospodarcze. Zobaczymy, jak to będzie kiedy uruchomią (o ile uruchomią) Nord Stream 2. Być może wtedy zaczną stosować jeszcze bardziej agresywną politykę, czy retorykę a później politykę wobec swoich sąsiadów. Według mnie to 5- 8 lat i przez ten powinniśmy skupić się na budowaniu silnej armii, na zbudowanie systemu, który ewentualnie zniechęci Putina do jakiejś akcji - militarnej czy nawet polityczno- militarnej - przeciwko Polsce.

PG: Czy nie jest to czas na wprowadzenie w naszym społeczeństwie bardziej powszechnego obowiązku obrony kraju?

MJ: Tu jest, Panie Redaktorze - problem infrastrukturalny. Poprzednie ekipy polityczne wyprzedały lub przekazały place ćwiczeń, poligony i po prostu brak miejsca na stacjonowanie dodatkowych sił zbrojnych powoduje, że abstrahując już od innych powodów, z powodu braku odpowiedniej infrastruktury jest to trudne, o ile w ogóle wykonalne. Dlatego należy podejmować działania zachęcające, budujące patriotyzm wśród młodzieży, a to można osiągnąć niekoniecznie ćwiczeniami na poligonie, co niezwykle istotne.

Piotr Grzybowski:Panie Ministrze, zacznijmy od chyba najgorętszego dziś tematu: protestów społecznych po - w powszechnej ocenie uznanych za sfałszowane - wyborach prezydenckich na Białorusi. Czy dla naszych służb dyplomatycznych było to zaskoczeniem? Szymon Szynkowski vel Sęk: Dla nas nie było to zaskoczenie. Wiedzieliśmy, że jest niestety duże prawdopodobieństwo, że wybory nie będą przeprowadzone w sposób przejrzysty i demokratyczny, i że napotka to na opór białoruskiego społeczeństwa. Natomiast – dla nas nie, ale dla niektórych naszych zachodnich partnerów z UE myślę, że skala i długotrwałość tych protestów była zaskoczeniem. Przecież wiadomo, że wcześniejsze wybory również budziły wątpliwości, choć skala fałszerstw nie była aż tak duża, jak w przypadku tych ostatnich, więc teraz zarówno skala manipulacji, jak i skala oporu wobec manipulacji jest bardzo duża. My przyglądamy się sytuacji na Białorusi od wielu lat, więc trudno, żebyśmy w tej kwestii byli czymś zaskoczeni. PG: Czy w związku z tym MSZ ma wypracowane scenariusze, które Polska będzie realizować? SSvS: Tak, oczywiście. My nie poruszamy się tylko w sferze ogólnych deklaracji politycznych, potępiających to, co wydarzyło się w trakcie wyborów na Białorusi, czy wspierających dialog ze społeczeństwem i domagających się tego dialogu i rezygnacji z użycia siły, czy represji. To byłoby zbyt mało. My proponujemy bardzo konkretny plan działań dla Białorusi, z konkretnym finansowaniem na poziomie na razie naszego planu krajowego - ok. 12 mln euro, czyli 50 mln zł. Natomiast będziemy też proponować wspólnie z Grupą Wyszehradzką, bo w tej chwili finalizowane są uzgodnienia w zakresie propozycji tzw. Planu Marshalla, czyli czegoś, co jest nazywane Planem Marshalla dla Białorusi, takiej wielopunktowej propozycji wsparcia, która mogłaby zostać zaoferowana w sytuacji, w której na Białorusi doszłoby do demokratycznych zmian. Mowa tutaj zarówno o liberalizacji wizowej, jak i ułatwieniach dla małych i średnich przedsiębiorstw i specjalnym funduszu wsparcia. To zostało już zaprezentowane przez Premiera Mateusza Morawieckiego szefowej Komisji Europejskiej i będzie prezentowane przez całą Grupę Wyszehradzką, której przewodzimy, na forum Rady Europejskiej w najbliższych dniach. PG: Pytanie już do Pana jako pełnomocnika rządu do spraw polskiego przewodnictwa w Grupie Wyszehradzkiej: czy jest realne wypracowanie planu działania Grupy wobec sytuacji na Białorusi? SSvS: Tak. Dzisiaj Grupa Wyszehradzka finalizuje prace nad tym bardzo konkretnym planem wsparcia ze strony UE dla Białorusi na poziomie gospodarczym. To jest jeden z elementów, który chcemy oferować Białorusi, ale – co ważne - w ramach współpracy Wyszehradzkiej, bo w ten sposób możemy łatwiej na poziom unijny przenieść naszą propozycję. Oczywiście na poziomie krajowym mamy 5-punktowy plan, który dzisiaj jest realizowany, zarówno w zakresie wsparcia NGO, jak i wspierania dostępności rynku pracy dla osób, które muszą wyjechać z Białorusi, chcą przyjechać do Polski. Propozycje na poziomie unijnym liberalizacji wizowej wynikają też z tego, że jest ok. 800 tys. wiz unijnych wydanych w ostatnich latach. 400 tys. tych wiz wydały polskie konsulaty, więc to Polska jest krajem, który najaktywniej wspiera Białoruś, także w zakresie wsparcia dla obywateli tego kraju, jak również możliwość ich przyjazdu do Unii Europejskiej, czy pracy w UE. Chcemy, żeby było to wsparcie systemowe, w które zaangażują się wszyscy nasi unijni partnerzy. Wokół tego udało się, co też jest sukcesem Polski, wybudować konsensus Grupy Wyszehradzkiej. Przecież wiemy, że mamy w Grupie Wyszehradzkiej przyjaciół, partnerów, ale bywają także różnice zdań. W tej sprawie nie ma różnicy zdań. Grupa Wyszehradzka będzie prezentowała to wsparcie za tydzień, na forum Rady UE. PG: Końcem lipca powołano nową inicjatywę - Trójkąt Lubelski. W jakim celu? SSvS: Jak się okazało, Trójkąt Lubelski powołany w drugiej połowie lipca, swoją zasadność funkcjonowania dowiódł już w pierwszych tygodniach, bo chwilę później rozpoczął się kryzys na Białorusi, związany właśnie z niedemokratycznymi wyborami i w tym formacie są również prowadzone dyskusje. Litwa, Polska i Ukraina to kraje sąsiedzkie Białorusi, w których interesie leży stabilność sytuacji w tym kraju. Litwa i Polska dyskutują o wyzwaniach w różnych innych formatach, np. „Bukaresztańskiej 9” w kontekście bezpieczeństwa, w ramach współpracy Polski z krajami bałtyckimi. Ukraina była z tych dyskusji do tej pory wyłączona, bo w tych formatach nie uczestniczy. W związku z tym uznaliśmy, że trzeba stworzyć format sąsiedzki, który będzie właśnie miejscem do włączania również Ukrainy w dyskusję na tematy bieżące. Takim najbardziej bieżącym tematem, siłą rzeczy niestety dla Trójkąta Lubelskiego oczywistym jest sytuacja na Białorusi, ale też szerzej dyskusje o polityce bezpieczeństwa w regionie, w gronie krajów, które mają podobne spojrzenie na zagrożenia, które płyną ze wschodu. Dzisiaj Trójkąt, który koordynuje pan wiceminister Marcin Przydacz jest doskonałym formatem do tego, żeby koordynować też działania z ważnym państwem nieunijnym, czyli Ukrainą. PG: Wrócił Pan minister kilka dni temu z Wilna, gdzie podpisane zostało Strategiczne Partnerstwo Polsko-Litewskie. Czy to początek Unii Lubelskiej 2.0? SSvS: Nie, choć nawiązań historycznych podczas tego spotkania było całkiem sporo, począwszy od tego, że na początku swojego wystąpienia Pan Premier Skvernelis wskazał, że to pierwsze takie spotkanie od 230 lat. Po drugie, w wystąpieniach premierów obecne były nawiązania do wspólnych tegorocznych obchodów rocznicy Bitwy pod Grunwaldem i planowanych przyszłorocznych obchodów Konstytucji 3 maja, jak to się mówi zaręczenia wzajemnego obu narodów. To będzie też taka historyczna okazja do podkreślania tego, co nas łączy. Natomiast to jest tylko fundament do budowania dzisiaj naszej bardzo bliskiej współpracy, która już ma swój dorobek. Współpracujemy znowu w wielu formatach międzynarodowych ważnych UE, NATO, ale także regionalnych: Trójmorze, współpraca Bałtycka, czy choćby ten najnowszy wspomniany wcześniej Trójkąt Lubelski. To jest oczywiście tylko narzędzie do osiągania konkretnych celów. Te cele dzisiaj Litwa i Polska potrafią definiować: to jest wspólne wspieranie Białorusi. Litwa też tu jest bardzo aktywnym aktorem, przypomnę, że przed chwilą Minister Spraw Zagranicznych Litwy Pan Linkieviczus był w Waszyngtonie, rozmawiał o tych sprawach, więc koordynujemy tutaj działania wspólne. Na forum Rady Europejskiej także Polska i Litwa mówią w tych sprawach wspólnym, bardzo mocnym głosem, ale też w ogóle koordynujemy współpracę gospodarczą. Konsultacje międzyrządowe, co bardzo jest ważne, żeby podkreślić miały swój bardzo konkretny wymiar: podpisano dwie umowy z zakresu współpracy przy rozbudowie infrastruktury transportowej, kolejowej, podpisano deklarację o współpracy strategicznej przez Premierów, podpisano bardzo ważny harmonogram wdrażania zmian oświatowych, które sprawią, że Polacy mieszkający na Litwie będą mieli zwiększoną dostępność do nauczania języka polskiego, co jest problemem od lat niezałatwionym. Tutaj jest duża szansa na postęp. Wreszcie jest TVP Wilno i przy okazji już nie samych konsultacji, ale też w związku z wizytą w Wilnie Pana Premiera, mieliśmy okazję podpisać list intencyjny, który po roku funkcjonowania z dużymi sukcesami TVP Wilno da w przyszłości tej telewizji nową siedzibę, w Domu Polskim w Wilnie, rozbudowanym ze środków MSZ. Wejdzie tam telewizja, młody zespół dziennikarzy z Wileńszczyzny, który już dzisiaj mówi ciekawie o życiu na Wileńszczyźnie, ale też mówi dobrze o Polsce, o polskiej historii, kulturze, tradycji. Jak Pan widzi w czasie tej bardzo intensywnej wizyty wiele spraw zostało nie tylko poruszonych ale i załatwionych. Naprawdę byłem pod wrażeniem, jak skuteczna może być dyplomacja w kontekście konsultacji międzyrządowych. Pod wodzą Premiera kilkunastu ministrów, każdy z konkretną agendą spraw, które chce załatwić, jedzie tam, sprawy mają postęp i wracamy z konkretnym dorobkiem. To w dyplomacji nie jest reguła, bo czasami kończy się na jakiś ogólnych dyskusjach, tu zaś mamy solidny konkret.